نقد مقاله:اهمیت آلودگی داده ها در مطالعات و مقالات پزشکی

مقاله ای با عنوان تأثیر روش تدریس نمایشی (demonstration) بر خودکارآمدی دانشجویان مامایی در اداره زایمان در مجله آموزش پزشکی، دوره 14 و شماره 4 به چاپ رسیده است. این مطالعه بر اساس نظر نویسنده به صورت نیمه تجربی صورت گرفته است(1). یکی از نگرانی های عمده در حیطه ی پزشکی و رشته های مرتبط از جمله آموزش پزشکی انتشار مقالات با کیفیت پایین است، مجله آموزش پزشکی با اتخاذ سیاست های از جمله پذیرش مقالات نامه به سردبیر در نقد مقالات منتشر شده در این مجله موجب ارتقای سطح کیفی مقالات گردیده است(2و3)، و این مهم باعث ارتباط بین محققین و پژوهشگران شده و باعث تقویت و آموزش روش تحقیق و مقاله نویسی گردیده و به نوعی این اقدام منجر به ترجمان دانش شده است(4). در مقاله منتشر شده به نظر می رسد نویسنده بسیار دقیق به جوانب روش کار در مقاله پرداخته اند که این بسیار جای تشکر دارد و به عنوان یکی از خوانندگان این مقاله به نویسنده های مقاله تبریک می گویم، که این نشان از مؤثر بودن رویه و سیاست هیأت تحریریه مجله در انتشار مقالات نامه به سردبیر و فراهم شدن فرصت نقد مقالات و ارتباط علمی و سازنده بین پژوهشگران است(2). اما ذکر چند نکته در مورد مقاله مذکور خالی از لطف نیست: آلودگی داده ها مبحثی بسیار مهم در هنگام جمع آوری داده ها است، به طوری که در صورتی که داده ها دچار آلودگی شوند دیگر نتایج آن پژوهش دچار مشکل بوده و با واقعیت فاصله دارد و آن چیزی نیست که در واقع محقق به دنبال آن بوده است(5)، از مهم ترین مواردی که باعث آلودگی داده ها می شود، استفاده از افرادی که مطالعه پایلوت بر روی آن ها صورت می گیرد در مطالعه اصلی باشد. استفاده از افرادی که برای پایلوت کردن مطالعه استفاده می شود (در این مطالعه پایایی پرسش نامه) در پژوهش اصلی باعث ایجاد آلودگی در داده ها شد و نتایج مطالعه را تحت تأثیر قرار می دهد، از این رو توصیه می شود افراد پایلوت وارد مطالعه اصلی نشوند(5)، سؤالی که برای خواننده مطرح است، این است که آیا برای پرسش نامه ای که در چندین مطالعه روایی و پایایی آن به استناد نویسنده تأیید شده است(1)، نیازی به سنجش پایایی مجدد آن است، در صورت مثبت بودن پاسخ نکته ای که مطرح می شود این کار در این مطالعه باعث آلودگی داده ها شده است، چرا که از همان افراد پایلوت در پژوهش اصلی نیز استفاده شده است، که این خود خالی از اشکال نیست و بهتر نبود از افراد دیگری برای این کار استفاده می شد تا از آلودگی داده ها جلوگیری شود؟(5). نکته دیگری که در این گونه مطالعات بسیار مهم است، نحوه کورسازی است(6)، در این پژوهش اشاره ای به کورسازی نشده است، از طرفی بیان شده است که در دو گروه آموزش مؤثر بوده است، با توجه به این، قضیه کوربودن بسیار با اهمیت جلوه می دهد، چرا که در مطالعات مداخله ای عدم کورسازی باعث سوگرایی اطلاعات به سمت فرضیه محقق می شود(6). در حالی در این مطالعه پژوهشگران روش مطالعه را مبسوط شرح داده اند، به یکی از مهم ترین ارکان یک مطالعه مداخله ای که نحوه کورسازی است اشاره ای نکرده اند(6)، در این مطالعه به نظر می رسد که کورسازی بسیار مهم باشد و می تواند نتایج مطالعه را تحت تأثیر قرار داده باشد، به نظر در این مطالعه می شد از کورسازی آنالیز گر داده ها و پرسش گر استفاده نمود. ولی در مقاله اشاره ای نشده است، در حالی که بر اساس استاندارد های ذکر نحوه کورسازی از مهم ترین ارکان یک مقاله مداخله ای است(6). نکته دیگر، مطالعه حاضر شرایط یک مطالعه تجربی را دارا است(4)، ولی نوع مطالعه نیمه تجربی ذکر شده است، با توجه به اهمیت این گونه مطالعات در تصمیم گیری های سلامتی و بهداشتی به نظر می رسد توجه به این نکات برای پژوهشگران می تواند مفید و کاربردی بوده و باعث اطمینان بیش تر خواننده و تصمیم گیرندگان به مقاله شود(7). انتظار می رود این دست نوشته مورد توجه سایر محققین قرار گرفته و در مطالعات آتی به این آیتم ها خصوصاً کورسازی پرداخته شود تا نتایج مطالعه از اعتبار بیش تری برخوردار شود.